Otyłość jest obecnie uważana za jeden z najbardziej krytycznych problemów zdrowotnych na świecie*. Co roku obserwuje się nieustanny wzrost liczby osób borykających się z nadmiernymi kilogramami**. Poziom aktywności fizycznej spada***, głównie ze względu na znaczące zmiany w zachowaniu wielu ludzi. Długie godziny spędzone przed ekranami urządzeń elektronicznych oraz siedzący tryb życia przyczyniły się bezpośrednio do rozwoju problemu otyłości wśród dzieci i dorosłych. Kluczem do rozwiązania problemów związanych z dodatkowymi kilogramami jest odpowiednio zaplanowana aktywność fizyczna, która nie tylko przyczynia się do redukcji masy ciała, ale ma ogromne znaczenie dla ogólnego zdrowia i samopoczucia.

Otyłość klasyfikowana jest jako choroba przewlekła. Z reguły definiuje się ją jako nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, przekraczające fizjologiczne potrzeby organizmu, prowadzące do licznych powikłań narządowych i stanowiące zagrożenie zdrowia człowieka. Występowanie otyłości wynika m.in. z nadmiaru spożywanych kalorii, uwarunkowań genetycznych, a także czynników psychologicznych czy środowiskowych:

• czynniki biologiczne – m.in.: przyczyny o podłożu genetycznym, zaburzenia kliniczne oraz środki farmakologiczne powodujące nieprawidłowości w metabolizmie,
• czynniki psychologiczne – wyróżnia się m.in.: trudności z wyrażaniem emocji, oczekiwania wobec samego siebie czy nieumiejętne radzenie sobie ze stresem,
• czynniki środowiskowe – głównie nieprawidłowy styl odżywiania (często zaczerpnięty od rodziców i otoczenia).

Nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie prowadzi do różnych problemów zdrowotnych i zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób, wśród których często wymienia się m.in.:

• nadciśnienie tętnicze – choroba charakteryzująca się podwyższonym ciśnieniem krwi (o wartości 140/90 mm Hg lub więcej),
• cukrzyca typu 2 – charakteryzuje się występowaniem wysokiego poziomu glukozy we krwi i insulinoopornością oraz niedoborem tego hormonu,
• miażdżyca – choroba zapalna tętnic, związana z ich zwężaniem w wyniku nagromadzenia cholesterolu. Rozwija się powoli i może być bezobjawowa lub powodować bóle wieńcowe oraz zawał,
• choroby nowotworowe – m.in. wątroby, trzustki, jelita grubego, przełyku czy pęcherzyka żółciowego,
• bezdech senny – powtarzające się w czasie snu epizody zatrzymania oddychania lub wyraźnego spłycenia oddechu,
• zespół kompulsywnego jedzenia – zaburzenie polegające na spożywaniu w niepohamowany sposób dużych ilości jedzenia, bardzo często bogatego w tłuszcze oraz cukry proste,
• zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa i stawów (głównie kolanowych i biodrowych) – pojawiają się w momencie, gdy kręgi i chrząstki stawowe ulegają przedwczesnemu zużyciu i zniekształceniu.

Według WHO, aktywność fizyczna to ruch ciała wywołany przez mięśnie szkieletowe, który wymaga energii. Oznacza to, że do aktywności fizycznej zaliczamy nie tylko zorganizowane zajęcia sportowe, ale również typową codzienną aktywność zawodową czy prace domowe****.

Kluczem do osiągnięcia efektów w zwalczaniu otyłości jest regularność. Aktywność fizyczna to nie jednorazowy wysiłek, ale ciągły proces, który wymaga systematyczności. Dobrze przygotowany plan treningowy wymaga przede wszystkim podejścia skoncentrowanego na indywidualnych potrzebach i możliwościach. Musi być również dostosowana do wieku osoby ćwiczącej – więcej informacji na ten temat można znaleźć w ulotce przygotowanej przez Narodowy Fundusz Zdrowia: https://bit.ly/475LYnc.

Podejmując próbę rozpoczęcia procesu zmniejszania ilości tkanki tłuszczowej, warto skonsultować się z trenerem personalnym. Pomoże on ocenić stan zdrowia oraz poziom sprawności fizycznej, aby dzięki temu opracować odpowiedni program ćwiczeń. Istotne jest także określenie konkretnych celów aktywności, innych niż sama redukcja masy ciała – poprawa kondycji czy zwiększenie wydolności to tylko niektóre z nich.

Plan treningowy powinien być odpowiednio zrównoważony. Nadmierne obciążenie lub niewłaściwe ćwiczenia mogą prowadzić do kontuzji, które wpłyną negatywnie na proces odchudzania i ogólną zdolność do podejmowania aktywności fizycznej. Dlatego ważne jest, aby zacząć od łagodnych ćwiczeń i pamiętać o rozgrzewce przed treningiem, aby uniknąć ryzyka wystąpienia urazów.

Aktywność fizyczna odgrywa kluczową rolę w zapobieganiu i zwalczaniu otyłości, ale nie są to jedyne korzyści związane z uprawianiem sportu. Regularne ćwiczenia wywierają pozytywny wpływ na ogólne zdrowie człowieka, zarówno fizyczne, jak i psychiczne.

Sport to przede wszystkim relaks dla organizmu. Wydzielane podczas ruchu tzw. hormony szczęścia (endorfiny) poprawiają samopoczucie, obniżają poziom stresu i zwiększają motywację do działania.

Aktywność fizyczna powoduje także, że włókna mięśniowe stają się grubsze oraz bardziej wytrzymałe, dzięki czemu uodparniają się na zmęczenie. Z pomocą treningów można także poprawić gęstość kości, a tym samym obniżyć ich podatność na urazy mechaniczne. Sport poprawia także sprawność działania układu krwionośnego – zwiększa się ukrwienie narządów i poprawia zaopatrzenie komórek w tlen i substancje odżywcze. Regularne ćwiczenia poprawiają wydolność serca, obniżają ciśnienie krwi i redukują poziom złego cholesterolu, co zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób serca i udaru. Trening pomaga również w namnażaniu się komórek nerwowych, co ma pozytywny wpływ na rozwój funkcji poznawczych. Warto także dodać, że sport pomaga w poprawie jakości snu – wpływa na procesy hormonalne, co może przyczynić się łatwiejszego zasypiania i lepszej regeneracji.

Aktywność fizyczna może stać się przyjemnym i satysfakcjonującym elementem naszego codziennego życia. Regularne ćwiczenia pomagają nie tylko w osiągnięciu celów związanych z utratą nadmiaru kilogramów, ale przyczyniają się do poprawy samopoczucia i zapobiegają wielu chorobom przewlekłym. Sport powinien stać się integralną częścią codzienności, ponieważ jego wpływ na zdrowie jest naprawdę zbawienny. Zacznij ćwiczyć już dziś!

* https://www.cdc.gov/genomics/resources/diseases/obesity/index.htm

**https://www.who.int/news/item/04-03-2022-world-obesity-day-2022-accelerating-action-to-stop-obesity

***https://www.who.int/teams/health-promotion/physical-activity/global-status-report-on-physical-activity-2022

**** https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity