Ból kręgosłupa to obecnie jedna z najczęstszych przyczyn wizyt w gabinetach ortopedów i fizjoterapeutów. Cierpią na niego zarówno osoby starsze, jak i młodsze, a nawet dzieci. Jednakże bez względu na wiek pacjenta i przyczyny dolegliwości, takie schorzenia należy leczyć, aby nie doprowadziły do poważniejszych problemów w przyszłości. Sama farmakoterapia może natomiast nie wystarczyć – ból często powraca. Dużo bardziej efektywną metodą łagodzenia dolegliwości pleców jest terapia manualna, będąca jedną z metod fizjoterapii.

Terapia manualna to metoda fizjoterapii, której pierwszym elementem jest szczegółowe zbadanie pacjenta (wywiad, badanie fizykalne, testy diagnostyczne), a dopiero w następnej kolejności – leczenie manualne. Może ona pomóc np. w leczeniu stawów, które nie mają właściwej ruchomości, co przekłada się na ból i dyskomfort podczas wykonywania codziennych czynności. Dzięki zastosowaniu rozmaitych uścisków, chwytów i masażu, terapeuta zmniejsza napięcie mięśniowe, minimalizuje dolegliwości bólowe oraz przywraca pacjentowi prawidłowe zakresy ruchów. Istnieje kilka rodzajów technik, które są wykorzystywane w terapii manualnej. Oto niektóre z nich:

• terapia manualna Levita – stosowana głównie do leczenia dolegliwości kręgosłupa, barków i kolan. Specjalista posługuje się głównie mobilizacją (delikatne, kontrolowane ruchy wykonywane w granicach fizjologicznej ruchomości stawu) oraz manipulacją (szybkie, krótkie ruchy o minimalnym zakresie i maksymalnej prędkości, mające na celu przemieszczenie powierzchni stawowych), aby “odblokować” stawy.
• metoda dra Ackermanna – skuteczna w bólach kręgosłupa szyjnego. Pozwala na precyzyjną diagnostykę i stosuje łagodną chiropraktykę (precyzyjne i szybkie ruchy rękami w celu korekcji ustawienia kręgów) oraz osteopatię strukturalną (koncentruje się na rozciąganiu mięśni i mobilizacji stawów).
• koncepcja Maitland – polecana osobom cierpiącym na rwę kulszową, dyskopatię i inne schorzenia kręgosłupa. Duże znaczenie ma wywiad z pacjentem, na bazie którego terapeuta określa poziom bólu i koncentruje się na największym z nich, stosując manipulację i mobilizację. Specjalista stale monitoruje reakcje pacjenta na wykonywane techniki, co pozwala na bieżąco dostosowywać leczenie.
• manipulacje krótkodźwigniowe (HVLA) – charakteryzują się dużą szybkością wykonywanych ruchów, przy jednoczesnym zachowaniu ich minimalnych zakresów, dzięki czemu możliwe jest precyzyjne działanie. Ta technika skupia się na redukcji napięcia i zmniejszeniu bólu w konkretnej okolicy.
• ortopedyczna terapia manualna wg Cyriaxa – ta technika wskazana jest szczególnie dla osób z dysfunkcjami narządów ruchu. Polega nie tylko na wykonywaniu ruchów, ale dopuszcza również stosowanie zastrzyków sterydowych oraz innych leków, które mogą wspomagać leczenie manualne w przypadkach zapalnych.

Terapia manualna to w pełni bezpieczny sposób terapii, umożliwiający szybki powrót do całkowitej sprawności, bez stosowania środków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Przynosi wiele korzyści, takich jak:

• łagodzenie i eliminacja bólu,
• regeneracja tkanek,
• zwiększenie ruchomości stawów,
• lepszy zakres ruchowy,
• zmniejszenie stanów zapalnych,
• poprawa stabilności tkanek,
• obniżenie poziomu napięcia mięśniowego.

Wskazaniami do tego rodzaju fizjoterapii są m. in.: bóle okolicy krzyżowo-lędźwiowej kręgosłupa, rwa kulszowa, zwyrodnienia i skrzywienia, wady postawy oraz nerwobóle. Istnieje jednak kilka przeciwwskazań do terapii manualnej:

• przepuklina jądra miażdżystego,
• osteoporoza,
• zwichnięcia i dyslokacje stawów,
• zaburzenia rozwojowe i wady wrodzone,
• objawy neurologiczne ze strony rdzenia kręgowego,
• wszelkie patologie prowadzące do znacznego osłabienia kości, takie jak nowotwory, infekcje czy złamania.

Należy zaznaczyć, że fizjoterapia powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta i przeprowadzana pod nadzorem wykwalifikowanego fizjoterapeuty.

Jeśli pacjent posiada aktualne wyniki badań obrazowych (RTG czy MRI), warto zabrać je sobą, gdyż mogą okazać się przydatne (lecz nie jest to obowiązkowe). Należy nakreślić terapeucie jak najszerszy obraz swojej sytuacji zdrowotnej – kiedy dolegliwości się zaczęły, jak często się pojawiają, co je nasila, a co łagodzi. Konieczne jest także poinformowanie o przyjmowanych lekach czy występujących schorzeniach dodatkowych. Ponadto, warto zabrać ze sobą luźny strój sportowy niekrępujący ruchów – obszar ciała poddawany zabiegowi będzie odsłonięty, aby fizjoterapeuta mógł precyzyjnie wykonywać konkretny ruch. Z kolei bezpośrednio przed wizytą należy unikać obfitych posiłków – najlepiej zjeść coś lekkiego i nie pić kawy, ponieważ kofeina może zwiększyć napięcie mięśniowe.

Wykorzystanie fizjoterapii w leczeniu bólu kręgosłupa przynosi wiele korzyści dla pacjentów dotkniętych różnorodnymi dolegliwościami. Techniki stosowane przez specjalistów, pomagają w redukcji bólu i zwiększeniu ruchomości stawów. Częstotliwość zabiegów jest uzależniona od rodzaju i charakteru dolegliwości, jednak najczęściej sesje terapii manualnej odbywają się co kilka dni. Dzięki takiemu systematycznemu podejściu i zaangażowaniu, możliwe jest skuteczne leczenie i zapobieganie problemom z kręgosłupem oraz powrót do pełnej sprawności fizycznej, także po operacji.